Ý nghĩa của bản đồ hiện trạng sử dụng đất không chỉ giới hạn trong lĩnh vực quản lý đất đai, mà còn sẽ ảnh hưởng đến nhiều ngành nghề và quyết định tại cấp địa phương, khu vực. Bản đồ hiện trạng sử dụng đất giúp chúng ta xác định các khu vực đất đai đã được sử dụng cho các mục đích như đô thị, nông nghiệp, công nghiệp, hạ tầng và khu vực bảo tồn. Nó cũng cho phép chúng ta nhận biết các vùng đất trống và tiềm năng phát triển, từ đó định hướng quy hoạch và phát triển bền vững.

Bản đồ hiện trạng sử dụng đất 

Theo Từ điển bách khoa Việt Nam, bản đồ chính là hình vẽ biểu thị bề mặt trái đất, các thiên thể hoặc khoảng không vũ trụ trên mặt phẳng theo các quy tắc toán học xác định. Bản đồ được thu nhỏ theo quy ước và khái quát hóa để phản ánh sự phân bổ, trạng thái và những mối liên hệ của những đối tượng, hiện tượng tự nhiên, xã hội được chọn lọc và thể hiện bằng hệ thống ký hiệu và màu sắc.

Dựa trên định nghĩa trên, bản đồ có thể được coi là một công cụ tái tạo thực tế, mang tính chất phản ánh trực quan những gì tồn tại trong thực tế với phạm vi rộng lớn.

Khái niệm “hiện trạng” thể hiện trạng thái của một thời điểm hiện tại, miêu tả những gì đang diễn ra hoặc tồn tại tại một thời điểm cụ thể.

Kết hợp các khái niệm trên, bản đồ hiện trạng sử dụng đất có thể được tổng quan là một loại tài liệu phản ánh việc sử dụng đất thực tế tại một thời điểm nhất định, trong các đơn vị hành chính cấp xã, huyện, tỉnh, các vùng kinh tế và trên phạm vi toàn quốc, được thực hiện thông qua việc kiểm kê và ghi nhận quỹ đất.

Theo góc nhìn pháp lý, khoản 5 điều 3 của Luật Đất đai 2013 đã giải thích rằng “bản đồ hiện trạng sử dụng đất là bản đồ thể hiện sự phân bố các loại đất tại 1 thời điểm xác định, được thành lập theo từng đơn vị hành chính”.

Ý nghĩa bản đồ hiện trạng sử dụng đất

Bản đồ hiện trạng sử dụng đất được áp dụng trong các trường hợp sau đây:

1. Hỗ trợ quản lý đất đai của Nhà nước: Bản đồ hiện trạng đất được sử dụng như một tài liệu để hỗ trợ và phục vụ cho các yêu cầu liên quan đến công tác quản lý của Nhà nước đối với đất đai. Nó cung cấp thông tin chi tiết về phân bố đất, loại đất, vị trí và diện tích đất, giúp cơ quan chức năng theo dõi và quản lý hiệu quả quỹ đất.

2. Cung cấp thông tin chính xác cho cấp hành chính: Bản đồ hiện trạng sử dụng đất là công cụ thể hiện chính xác vị trí, diện tích và loại đất ở một tỷ lệ thích hợp đối với các cấp hành chính. Nó giúp các đơn vị quản lý địa phương, như xã, huyện, tỉnh, có thông tin cụ thể để đưa ra quyết định về sử dụng đất, quy hoạch đô thị và phát triển kinh tế-xã hội.

3. Hỗ trợ quy hoạch và kiểm tra việc thực hiện: Bản đồ hiện trạng đất được sử dụng làm tài liệu cho công tác quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc xác định các vùng quy hoạch, đặt ra mục tiêu phát triển, và kiểm tra việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất hàng năm đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

4. Tài liệu tham khảo cho ngành nghiên cứu và phát triển: Bản đồ hiện trạng đất cũng có vai trò làm tài liệu tham khảo cho các ngành khác có liên quan. Đặc biệt là trong các lĩnh vực như nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, nó cung cấp thông tin cần thiết để nghiên cứu và định hướng phát triển, đảm bảo sử dụng bền vững của quỹ đất trong các ngành này.

Những phương pháp thành lập bản đồ hiện trạng

Để thành lập bản đồ hiện trạng sử dụng đất cấp xã, có thể sử dụng một trong những phương pháp sau đây:

1. Sử dụng bản đồ địa chính hoặc bản đồ địa chính cơ sở: Phương pháp bao gồm việc sử dụng bản đồ địa chính đã có sẵn hoặc bản đồ địa chính cơ sở để xác định hiện trạng sử dụng đất. Thông qua việc kiểm tra và ghi nhận các thông tin trên bản đồ, bản đồ hiện trạng sử dụng đất cấp xã có thể được thiết lập.

2. Sử dụng ảnh chụp từ máy bay hoặc vệ tinh: Phương pháp này bao gồm sử dụng ảnh chụp từ máy bay hoặc vệ tinh có độ phân giải cao, đã được nắn chỉnh và xử lý để tạo ra sản phẩm ảnh trực giao. Thông qua việc phân tích và tạo ra bản đồ từ các ảnh này, bản đồ hiện trạng sử dụng đất cấp xã có thể được tạo ra.

3. Hiện chỉnh bản đồ hiện trạng sử dụng đất chu kỳ trước: Phương pháp chỉ được áp dụng trong trường hợp không có bản đồ địa chính cơ sở và ảnh chụp từ máy bay hoặc vệ tinh. Khi số lượng và diện tích của các khoanh đất ngoài thực địa đã biến động không quá 25% so với bản đồ hiện trạng sử dụng đất của chu kỳ trước, bản đồ hiện trạng sử dụng đất chu kỳ trước được sử dụng như một bản đồ nền. Thông qua việc hiện chỉnh và điều chỉnh thông tin trên bản đồ nền, bản đồ hiện trạng sử dụng đất cấp xã có thể được tạo ra.

Bản đồ HTSDĐ cấp huyện, cấp tỉnh, vùng địa lý tự nhiên-kinh tế và cả nước được tạo ra bằng phương pháp tổng hợp thông tin từ các bản đồ HTSDĐ của các đơn vị hành chính cấp dưới. Mỗi phương pháp thành lập bản đồ này có những ưu nhược điểm riêng, và sẽ phù hợp với tình hình và hiện trạng đất khác nhau trong thực tế.

Khi có nhu cầu tạo ra bản đồ hiện trạng sử dụng đất, quan trọng hãy xem xét kỹ thông tin này. Điều này sẽ giúp bạn lựa chọn phương pháp phù hợp nhất với nhu cầu của mình khi tạo ra bản đồ.