Trắc địa số là ngành khoa học về Trái Đất, có vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực đời sống. Trong bài viết này, Tracdiaso sẽ cùng bạn đi tìm kiếm câu trả lời cho câu hỏi trắc địa là gì, vai trò của trắc địa trong các lĩnh vực đời sống xã hội hiện nay.

Trắc địa là gì

Trắc địa là ngành điều tra nghiên cứu cơ bản, cung cấp tài liệu về hình ảnh, đặc điểm địa hình địa vật cho hầu hết các ngành kinh tế quốc dân và quốc phòng. Các số liệu của công tác trắc địa đóng vai trò rất quan trọng trong các công tác nghiên cứu của các ngành khoa học về trái đất. 

Bản đồ địa hình, bản đồ địa chính và các loại bản đồ chuyên đề là tài liệu không thể thiếu trong các ngành kinh tế, kỹ thuật và quản lý nhà nước. Đối với lĩnh vực an ninh quốc phòng, bản đồ địa hình là tài liệu cực quan trọng trong việc lập kế hoạch và chỉ huy tác chiến.

Tầm quan trọng của trắc địa trong các lĩnh vực đời sống

Sau khi đã có câu trả lời của câu hỏi trắc địa là gì, chúng ta cùng tìm hiểu về vai trò của trắc địa số trong một số lĩnh vực đời sống tiêu biểu. 

Vai trò của trắc địa trong xây dựng

Vai trò của trắc địa có thể thấy rõ qua các giai đoạn thực hiện một công trình xây dụng cơ bản như công trình thủy lợi, thùy điện, công trình cầu đường, khu dân cư, khu công nghiệp,… 

Giai đoạn quy hoạch

Ở giai đoạn quy hoạch, người ta thường sử dụng bản đồ địa hình tỷ lệ nhỏ sau đó vạch ra các phương án quy hoạch tổng thể, các phương án xây dựng công trình, các phương án tổng quát khai thác và sử dụng công trình.

Giai đoạn khảo sát

Ở giai đoạn khảo sát, người ta cần nghiên cứu đến các điều kiện tự nhiên của khu vực xây dựng, thu thập các số liệu về địa hình, địa mạo, địa chất công trình, địa chất thủy văn, khí tượng,.. Từ các số liệu về địa hình, địa mạo thu thập được người ta đưa ra giải pháp kỹ thuật hợp lý trong thiết kế xây dựng công trình. Đề xuất các yêu cầu và tiến độ thành lập lưới khống chế trắc địa khu vực, đo vẽ bản đồ địa hình có tỷ lệ trung bình, đo vẽ mặt cắt địa hình theo các tuyến công trình, phục vụ cho giai đoạn thiết kế.

Giai đoạn thiết kế

Trong giai đoạn thiết kế, người ta cần lập bản đồ địa hình, mặt cắt tỷ lệ lớn để thiết kế chi tiết. Cần chuẩn bị phương án trắc địa để chuyển thiết kế ra thực địa. Trong giai đoạn thi công, cần phải tiến hành công tác xây dựng lưới cơ sở trắc địa nhằm phục vụ cắm công trình, chuyển thiết kế ra thực địa đúng vị trí kích thước đã thiết kế. Song song với đó, cần theo dõi thi công hàng ngày để đảm bảo các công trình có kết cấu đúng thiết kế.

Giai đoạn sau khi hoàn thành công trình

Công trình sau khi đã hoàn thành, cần đo vẽ hoàn công để kiểm tra vị trí, kích thước công trình đã xây dựng. Tiến hành công tác trắc địa phục vụ quan sát biến dạng công trình gồm độ lún của nền móng, xác định độ xê dịch vị trí mặt bằng và độ nghiêng của công trình.

Vai trò của trắc địa trong các lĩnh vực khác

Ngoài lĩnh vực xây dựng, trắc địa còn có liên quan chặt chẽ với nhiều ngành khoa học như toán học, vật lý học, tin học, địa chất địa mạo, địa lý và rất nhiều ngành kỹ thuật khác. Các mối quan hệ đó thường có tính chất hai chiều thúc đẩy hỗ trợ nhau cùng phát triển.

Toán học

Toán học cung cấp cho trắc địa những phương pháp xây dựng các thuật toán để giải các bài toán trắc địa trên mặt cầu và mặt quy chiếu tọa độ phẳng. Toán học cung cấp công cụ để nghiên cứu xử lý các kết quả đo và đánh giá độ chính xác của số liệu trắc địa thu được.

Vật lý học

Vật lý giúp giải quyết  các vấn đề xây dựng mô hình trọng trường trái đất, mô hình vật lý bầu khí quyển bao quanh trái đất. Ngoài ra vật lý còn cung cấp cho trác địa những nguyên lý chế tạo các máy móc đo đạc quang học, đo đạc điện tử, các máy chụp ảnh đo ảnh,..

Khoa học địa chất

Khoa học địa chất, địa mạo giúp các nhà trắc địa hiểu rõ bản chất của đất đai, quy luật của địa hình địa mạo. Địa lý học nghiên cứu bản chất các hiện tượng tự nhiên, kinh tế – xã hội, nguồn gốc chủa chúng, những mối quan hệ tương quan và sự phân bố chung trên mặt đất. Đây được coi là cơ sở để phản ánh đúng đắn các đối tượng và các hiện tượng trên bản đồ.

Điện tử – tin học

Sự phát triển của điện tử – tin học và máy tinh kỹ thuật số đã đem lịa khả năng tự động hóa cao cho trắc địa bản đồ. Các máy móc thiết bị trắc địa hiện đại ngày nay được sử dụng rộng rãi như máy kinh vĩ điện tử ( Digital Theodolite – DT), máy đo dài điện tử (Electronic Distance Measuring – DEM), máy toàn đạc điện tử (Total Station), công nghệ định vị toàn cầu ( Global Positioning Sytem – GPS), công nghệ đo ảnh – viễn thám (Photorgrametry and Remote Sending – PRS), công nghệ trông tin địa lý (Geographic Information Sytem – GIS), máy in số (Plote),… 

Máy tính và các phần mềm chuyên dụng đã giúp ngành trắc địa xử lý nhanh chóng và chính xác toàn bộ số liệu, thành lập và lưu trữ bản đồ dưới dạng số, tạo điều kiện thuận lợi để tích hợp và sử dụng hợp lý các thông tin.