Quy hoạch xây dựng là quá trình quan trọng trong việc tổ chức và sắp xếp không gian đô thị, nông thôn và các khu chức năng đặc thù. Quy hoạch giúp định hình một kế hoạch chi tiết để phát triển hạ tầng, xử lý sử dụng đất và xây dựng các công trình, đồng thời đảm bảo sự cân đối giữa lợi ích quốc gia và lợi ích cộng đồng. 

Khái niệm quy hoạch xây dựng

Quy hoạch xây dựng (QHXD) là quá trình tổ chức không gian trong vùng nông thôn, đô thị và các khu chức năng đặc thù. Nó bao gồm việc thiết kế hệ thống công trình hạ tầng xã hội và kỹ thuật, tạo ra môi trường thuận lợi cho cuộc sống của người dân trên các vùng lãnh thổ.

QHXD phải đảm bảo sự cân đối giữa lợi ích của quốc gia và lợi ích của cộng đồng. Đồng thời, nó cũng phải đáp ứng được các mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. QHXD thường được thể hiện thông qua các tài liệu như sơ đồ, bản vẽ, mô hình và thuyết minh trong đồ án QHXD.

Khái niệm quy hoạch đã được định nghĩa rõ ràng trong Khoản 30, Điều 3 của Luật Xây dựng năm 2014.

QHXD bao gồm các loại quy hoạch sau:

1. Quy hoạch nông thôn: Đây là một phần của hệ thống quy hoạch quốc gia và bao gồm các loại quy hoạch được quy định trong Khoản 2, Điều 29 của Luật Xây dựng năm 2014.

2. Quy hoạch đô thị: Đây cũng là một phần của hệ thống quy hoạch quốc gia và bao gồm các loại quy hoạch được quy định trong Luật Quy hoạch đô thị. Quy trình lập, thẩm định, điều chỉnh, phê duyệt và thực hiện quy hoạch đô thị được tiến hành theo quy định của pháp luật về quy hoạch đô thị.

3. QHXD vùng huyện, vùng liên huyện và QHXD khu chức năng: Đây là các loại quy hoạch có tính chất kỹ thuật và chuyên ngành.

Ý nghĩa của việc lập quy hoạch xây dựng

Như đã được trình bày ở phần trước về khái niệm của QHXD, việc lập quy hoạch dựa trên chiến lược phát triển kinh tế – xã hội nhằm tạo ra môi trường thuận lợi cho cuộc sống của người dân. Để đạt được điều này, hệ thống bản đồ và quy định được sử dụng như công cụ pháp lý để quản lý và kiểm soát quá trình đầu tư xây dựng phát triển nông thôn, đô thị, khu chức năng và hạ tầng kỹ thuật trong phạm vi quy hoạch.

Khi lập quy hoạch, các chuyên gia cần dựa trên các quy hoạch khác sau đây:

1. Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội: Được thực hiện bởi ngành Kế hoạch Đầu tư.

2. Quy hoạch sử dụng đất: Đây là quy hoạch toàn diện và chiến lược về sử dụng tài nguyên đất, được đảm nhận bởi ngành Tài nguyên Môi trường.

3. Quy hoạch bảo vệ môi trường: Được thực hiện bởi ngành Tài nguyên Môi trường.

4. Quy hoạch cơ sở hạ tầng kỹ thuật: Bao gồm quy hoạch về cấp nước, thoát nước, cấp điện, giao thông, xử lý chất thải và do các cơ quan chuyên ngành đảm nhận trách nhiệm.

Có được xây dựng nhà trên đất nằm trong quy hoạch xây dựng hay không?

Dựa trên khái niệm và quy định đã nêu trên, tùy thuộc vào tình hình thực tế, nếu khu vực địa phương chưa có kế hoạch sử dụng đất hàng năm cấp huyện, người sở hữu đất có quyền thực hiện các quyền của mình, bao gồm quyền xây nhà.

Tuy nhiên, trong trường hợp đã có quy hoạch sử dụng đất và đã có kế hoạch sử dụng đất cấp huyện, chủ sở hữu đất sẽ không được phép xây dựng nhà ở, công trình mới hoặc trồng cây lâu năm. Nếu có nhu cầu cải tạo hoặc sửa chữa nhà ở hoặc công trình hiện có, cần phải được Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền đồng ý theo quy định của pháp luật.

Do đó, người sở hữu và sử dụng đất cần dựa trên tình hình thực tế để xem liệu đã có kế hoạch sử dụng đất cấp huyện hay chưa, nhằm có câu trả lời chính xác nhất.