Bản đồ quy hoạch là một công cụ quan trọng trong quá trình lập kế hoạch và tổ chức không gian, từ đô thị đến nông thôn, từ các khu vực chức năng đến hạ tầng cơ sở. Đó là bức tranh tường tận về việc sắp xếp, phân bổ và tận dụng nguồn tài nguyên đất đai và hạ tầng, mục tiêu hướng đến sự phát triển bền vững và hài hòa giữa các yếu tố kinh tế, xã hội, và môi trường. 

Bản đồ quy hoạch sử dụng đất?

Theo quy định tại Điều 3 của Luật Đất đai năm 2013:

Quy hoạch sử dụng đất là việc phân bổ và định rõ các khu vực đất để phục vụ cho phát triển kinh tế-xã hội, an ninh, quốc phòng, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu dựa trên tiềm năng đất đai cụ thể và nhu cầu sử dụng đất của các vùng kinh tế-xã hội và đơn vị hành chính trong một khoảng thời gian nhất định.

Bản đồ quy hoạch sử dụng đất được tạo ra vào đầu giai đoạn quy hoạch, minh họa việc phân bổ các loại đất đai vào cuối giai đoạn đó.

Bản đồ quy hoạch xây dựng?

Theo quy định tại Khoản 30, Điều 3 của Luật Xây dựng năm 2014:

Quy hoạch xây dựng là việc tổ chức không gian ở đô thị, nông thôn và các khu vực chức năng; thiết lập hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật và xã hội; tạo điều kiện sống phù hợp cho cư dân tại các vùng lãnh thổ, đảm bảo sự cân đối hòa hợp giữa lợi ích quốc gia và lợi ích cộng đồng, đồng thời đáp ứng các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội, an ninh, quốc phòng, bảo vệ môi trường và thích nghi với biến đổi khí hậu.

Quy hoạch xây dựng được thể hiện thông qua dự án quy hoạch xây dựng, bao gồm bản đồ, biểu đồ, mô hình và bản diễn giải. Quy hoạch xây dựng bao gồm: quy hoạch vùng liên huyện – vùng huyện – khu chức năng; quy hoạch đô thị; quy hoạch nông thôn.

Điểm khác biệt giữa bản đồ quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch xây dựng

Thời hạn quy hoạch

Về thời hạn của quy hoạch, có sự khác biệt rõ rệt giữa bản đồ quy hoạch sử dụng đất và bản đồ quy hoạch xây dựng. Bản đồ quy hoạch sử dụng đất thường có chu kỳ quy hoạch là 10 năm, với kế hoạch cụ thể trong mỗi chu kỳ 5 năm. Trong khi đó, bản đồ quy hoạch xây dựng thường có các thời hạn ngắn hơn là 5 và 10 năm, và còn có thể có thời hạn dài hơn là 20 năm hoặc thậm chí hơn nữa.

Phạm vi quy hoạch

Về phạm vi không gian và cấp độ quy hoạch, quy trình lập bản đồ quy hoạch sử dụng đất thường tuân theo các đơn vị lãnh thổ hành chính. Trái lại, bản đồ quy hoạch đô thị không hoàn toàn dựa trên các đơn vị hành chính. Điều 18, Khoản 1 của Luật Quy hoạch đô thị năm 2009 nêu rõ rằng các loại quy hoạch như quy hoạch phân khu cùng với quy hoạch chi tiết thường không hoàn toàn dựa trên cấu trúc hành chính.

Công tác thẩm định

Quy hoạch sử dụng đất

Đối với quy hoạch sử dụng đất, các cơ quan tài nguyên môi trường cấp tỉnh, huyện, và xã phải đưa nội dung quy hoạch lên cơ quan tài nguyên môi trường cấp cao hơn để được thẩm định và sửa đổi theo yêu cầu từ quá trình thẩm định. Sau khi hoàn thiện chỉnh sửa, các cơ quan này sẽ đưa quy hoạch lên Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, huyện, xã để thông qua trước khi trình cơ quan có thẩm quyền xem xét và phê duyệt.

Quy hoạch xây dựng

Trong quá trình quy hoạch xây dựng, Bộ Xây dựng chịu trách nhiệm lập nhiệm vụ quy hoạch và tổ chức thẩm định quy hoạch xây dựng cho các khu vực vùng liên tỉnh, vùng trọng điểm để đưa lên Thủ tướng Chính phủ xem xét phê duyệt. Đồng thời, Bộ Xây dựng cũng lập nhiệm vụ và tổ chức quy hoạch chung cho các đô thị mới liên tỉnh, khu kinh tế đặc thù, khu công nghệ cao sau khi có ý kiến từ các Bộ, ngành, và UBND các tỉnh liên quan.

• Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm lập nhiệm vụ và phê duyệt quy hoạch xây dựng vùng nằm trong phạm vi địa giới hành chính do tỉnh quản lý sau khi được Hội đồng nhân dân tỉnh quyết định. Họ cũng đảm nhận việc lập nhiệm vụ và tổ chức quy hoạch chung cho các đô thị đặc biệt, loại I, loại II trong phạm vi tỉnh để đưa lên Thủ tướng Chính phủ phê duyệt sau khi đã qua thẩm định từ Bộ Xây dựng.
• Ủy ban nhân dân cấp huyện phụ trách việc lập nhiệm vụ quy hoạch và tổ chức quy hoạch chung cho các đô thị loại V, loại IV nằm trong địa giới hành chính do huyện quản lý, sau đó trình Hội đồng nhân dân cấp huyện thông qua và đề xuất phê duyệt từ Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
• Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm lập nhiệm vụ và tổ chức quy hoạch xây dựng cho các điểm dân cư nông thôn nằm trong địa giới hành chính do xã quản lý. Sau khi được Hội đồng nhân dân cấp xã thông qua, nội dung quy hoạch này sẽ được trình UBND cấp huyện phê duyệt.

Phân loại đất

Cách phân loại đất trong quy hoạch sử dụng đất dựa trên hệ thống phân loại đất theo Luật Đất đai 2013, bao gồm các nhóm đất chính như đất chưa sử dụng, đất nông nghiệp và đất phi nông nghiệp.

Trái lại, trong quy hoạch xây dựng, việc phân loại đất được thực hiện dựa trên các loại như đất dành cho dân cư, đất không dành cho dân cư và các loại đất khác. Mỗi loại đất này lại được phân thành nhiều loại chi tiết khác nhau.

Quản lý quy hoạch

Về quản lý và thực hiện quy hoạch, trong quy hoạch sử dụng đất, cơ chế giám sát, kiểm tra và thực hiện đã được định rõ thông qua các văn bản quy phạm pháp luật cho mỗi cấp quy hoạch. Tuy nhiên, đối với quy hoạch xây dựng, cơ chế giám sát, kiểm tra và thực hiện chủ yếu được quy định cụ thể bởi người phê duyệt cho từng dự án quy hoạch. Hiện chưa có quy định chung về cơ chế này trong các văn bản quy phạm pháp luật.